Gün içinde karşımıza kararlardan oluşan dağlar çıkar, bunların bazıları küçük ve önemsiz iken bazılarının ise hayatımız üzerinde etkisi vardır. Mesela oyumu hangi politikacı için kullanmalıyım, internet sitesindeki reklam gerçekten beni milyoner mi yapacak, hangi diyeti yapmalıyım gibi bir sürü seçenek var. Bu kararları daha doğru bir şekilde verebilmek için en etkili yöntemlerden biri olan kritik düşünmedir diğer bir anlamıyla eleştirel düşünce.
Durumu göz önüne aldığımızda teknik analizini iyi yapmalı ön yargı ve manipülasyon gibi gizli özelliklerinden arındırmalıyız. Sorunları görmemizi ve en iyi kararı vermemizi bu şekilde kolaylaştırabiliriz. Cevabı doğru hissettirdiği için seçmek yaygın bir hata, eleştirel düşünme negatif geliyor olabilir, aslında bir bakıma öyle.
Eleştirel düşünceye tabi tutmak en kullanışlı ve en güvenilir olanlar dışında her şeyi eler. Eleştirel düşünerek yaklaşmanın birçok yolu var bunlardan en çok işinize yarayacak 5 aşamadan oluşan bir süreç var.
· Sorununuzu Formüle Dökün
Ne aradığınızı bilin. Bu her zaman sandığınız kadar kolay ve anlaşılır olmayabilir. Bir sürü diyet çeşidi arasından karar vermek istiyorsanız, sizi eleştiriye iten diğer faktörlere bakın bunlar sizi engelleyebilir, örneğin bir haftada 5 kilo vermek garanti gibi iddialar. Fakat siz diyet yapmaktaki amacınızı bilirseniz bunun karşısına geçebilirsiniz. Amacınızı netleştirin ve ona göre harekete geçin. Kilo vermek, enerjik olmak veya daha iyi beslenmek ise diyetinizi de bu amacınıza göre seçmelisiniz. Böylece sizin için en uygun olanı bulmanız daha kolay olacaktır.
· Bilgi Toplayın
Çok fazla bilgi var, bu yüzden sorununuz hakkında net bir bilgiye sahip olmak sizin için en uygun olanı bulmakta işinizi kolaylaştıracaktır. Örneğin diyete girmeyi düşünüyorsanız bunun için bir diyetisyene gidip uzmandan tavsiye almanız çok daha iyi olacaktır. Bilgi toplamak farklı seçenekleri düşünmenizi sağlar ve hedefiniz için en uygun yolu bulmanıza yardım eder.
· Bilgiyi Uygulamak
Bir karar vermeniz gerektiğinde kendinize sormanız gereken sorular, "hangi fikirler geçerli?", "hangi hipotezler mevcut?", "benim değerlendirmelerim mantıklı mı?" Örneğin Nijerya Prensi sizden küçük bir miktar para isteyen bir mail attı ve sonrasında misliyle ödeyeceğini vaat etti. Şu düşünceleri göz önünde bulundurmalısınız. Bu duruma karşı bakış açınızı şekillendiren ne? Gönderen kişinin doğru söylediğini düşünüyor muyum? Bu mantıklı mı?
· Saklı Anlamlar
Seçim zamanı benzin fiyatını düşüreceğini söyleyen birine oy verdiğinizi düşünün. Peki uzun vadeli çevresel etkileri ne olacak? Benzin fiyatının düşmesi kullanımını arttıracağından çevreye verilen zarar da artacaktır. Üzerine düşünmenin önemli olduğu, beklenmeyen bir sonuç.
· Bakış Açılarını Keşfedin
Kendinize sorun birçok insan neden benim oy verdiğim aday yerine diğerini tercih ediyor? Söylediği her şeye katılmıyor olsanız bile, bütün bakış açılarını keşfetmek, size makul gelmeyen adayların diğerlerine neden çekici geldiğini açıklayabilir. Bu sizin alternatiflerinizi arttırır, kendi seçtiklerinizi eler ve size daha bilinçli bir karar vermenizi sağlar.
Bu düşünce tarzı sadece bir araçtır ve hayatta verdiğiniz zor kararların sayısını azaltmayı değil, doğru verdiğiniz kararların sayısını arttırmayı sağlayabilir. Bu şekilde düşünenlerin sayısı arttıkça dünya herkes için daha makul bir yer olmaya doğru gidecektir.
