Kendi Kendini Gerçekleştiren Kehanetler, Kalıp Tehdidi ve Stereotip

Stereotip

Stereotip ile başlayalım. Stereotip: Kişi, grup veya nesne gibi herhangi bir şeye karşı konulan kalıp yargılardır. Basma kalıp yorumlardır yani aşırı genelleme yapılmaktadır. Cinsiyet, ırk, kültürel farklılıklar, etnik köken gibi bir sürü şey ilgili aşırı genelleme yapılabilir.

Bu dâhil bütün genellemeler yanlıştır. - Friedrich Nietzsche 

Peki genellemelerin kötülüğü yanında iyi özellikleri de yok mu? Var evet, veriyi daha hızlı işleyip analiz edebilmemizi sağlıyor. Tabii buna odaklanıp kötü taraflarını unutmak yanlış olur.

Kalıp(Stereotip) Tehdidi

Stereotip tehdidi dediğimiz şey insana aslında olmadığı bir şey hakkında genelleme yaparak öyle olmasını sağlamaktır. Bunu da örnek ile açıklayalım.

Katil olmadığı halde katil olduğu söylenerek 18 yıl hapis yatan birinin belgeseli Making a Murder'i izleyebilirsiniz. Katil olmadığı 18 yıl sonra anlaşıldı ve serbest bırakıldı, bu kişi hapisten çıktıktan sonra yaptığı şey ise cinayet işleyip hapse geri dönmek oldu. Bu örnek can sıkıcı olabilir.

Bir iş yerinde aynı bölümde çalışan iki insan aynı bilgi birikimine sahip iyi çalışanlar olsun. Bu çalışanlar yöneticiyle tek tek konuştukları zaman yönetici olan kişi çalışanlardan 1. kişiyi diğerinden üstün tutunca 2. kişide performans düşüşü gözlemlenmiş. Çünkü onun kadar iyi olmadığına inanmış.

 

Kendi Kendini Gerçekleştiren Kehanetler

Genellemeler, insanların tecrübe edip, yaşadıkları ve gözlemlediği olaylar sonucu oluşur. Bu şekilde genellemeler yaparak stereotip yapmış oluruz. Bu stereotiplere duygu da eklenirse, stereotip ön yargıya dönüşmüş olur.

Genellemeler duygularımıza yansıyor bunun sonucu oluşan ön yargı ile, o kişiden, gruptan veya objeden çekinip kaçmaya başlıyoruz, kaçınmak davranışsal olduğu için kişiye ve o gruba karşı ayrımcılık yapma ihtimalimiz de artıyor.

Onların ise size karşı yapacağı gözlem ise sizin kaba biri olduğunuz için onlardan kaçınıyor oluşunuz olabilir, sizin onları sevmediğinizi ya da sizin kaba olduğunuzu düşündükleri için onlar da sizi sevmeyebilirler ve sonucunda ise sizden kaçınabilirler buda en başa döner sizin onlardan kaçındığınız ve onların da sizden kaçındığı sonsuz döngüye girer. Sizin onlara yaptığınız şeyin aynısını size yapmış oldular.

Yazıyı beğendiyseniz buraya tiklayarak ön yargı hakkındaki yazıma bakabilirsiniz.